Powiaty i gminy
Podstawowe pojęcia
Podstawowe pojęcia
Ważne pojęcia:
Dyskryminacja – niewłaściwe, wybiórcze, krzywdzące, nieuzasadnione i niesprawiedliwe traktowanie poszczególnych jednostek z powodu ich przynależności grupowej
Polityka antydyskryminacyjna – wdrażanie zasad niedyskryminowania i równego traktowania bez względu na przynależność grupową do szerokiego nurtu prawa, polityk społecznych, ekonomii
Tożsamość grupowa
Tożsamość jest sumą wszystkich społecznych identyfikacji z jakich korzysta człowiek przy opisywaniu siebie.
Tożsamość grupowa daje następujące korzyści:
- świadomość uczestnictwa w grupach społecznych;
- poczucie przynależności i akceptacji;
- solidarność i wsparcie w trudnej sytuacji;
- intymność i bezpieczeństwo w relacjach społecznych;
- przewidywalność zachowań w sytuacji spotkania nieznanych osób.
Stereotyp – uproszczony sąd dotyczący określonej grupy ludzi, wyróżnionej na podstawie jakiejś cechy:
- często nieprawdziwy, formułowany na podstawie fałszywych informacji;
- przekazywany przez tradycję, „z pokolenia na pokolenie”;
- trwały, trudny do zmiany;
- filtruje informacje i przyjmuje głównie te zgodne z nim;
- zaciera różnice indywidualne.
Stygmatyzacja – negatywne wyróżnianie osób ze względu na charakterystyczną dla nich cechę, jak etniczność, płeć, wyznanie, choroba. Osoby z mniejszości są bardziej widzialne, łatwiej rozpoznawalne i wyróżnialne, narażone zatem są na silniejszą ekspozycję społeczną.
Negatywne wyróżnianie osób ze względu na charakterystyczną dla nich cechę, jak etniczność, płeć, wyznanie, choroba. Osoby z mniejszości są bardziej widzialne, łatwiej rozpoznawalne i wyróżnialne, narażone zatem są na silniejszą ekspozycję społeczną.
Uprzedzenie
- negatywna ocena lub osąd jakiejś grupy społecznej, wyróżnionej na podstawie jednej cechy;
- często oparta na stereotypie;
- wiążąca się z emocjami, odczuwanymi w stosunku do danej grupy lub jej przedstawicielki/la, najczęściej takimi jak lęk / strach, złość.
- w języku angielskim używa się słowa prejudice, które pochodzi od łacińskiego prae (przed) oraz judicum (osąd).
Dyskryminacja
- nierówne, gorsze traktowanie jakiejś osoby, tylko na podstawie jej przynależności do danej grupy, najczęściej wynikające ze stereotypów i uprzedzeń,
- wiąże się z zależnością władzy,
- nie jest uzasadniona obiektywnymi przesłankami,
- nie musimy jej doświadczyć, żeby uwierzyć w jej istnienie.
Dyskryminacja bezpośrednia
- każde działanie na niekorzyść osoby motywowane tzw. cechą prawnie chronioną, czyli jego/ jej płcią, wiekiem, niepełnosprawnością, rasą, religią, narodowością, przekonaniami politycznymi, przynależnością związkową, pochodzeniem etnicznym, wyznaniem, orientacją seksualną. Nie zależy od motywacji lub zamiaru osoby dyskryminującej – ważny jest sam fakt mniej korzystnego potraktowania.
Dyskryminacja pośrednia
- zachodzi, kiedy na skutek pozornie neutralnego postanowienia, kryterium lub podjętego działania konkretna grupa pracowników zostaje poszkodowana, a przyczyną jest fakt przynależenia do grupy społecznej, chronionej na gruncie Kodeksu pracy (np. kobiety, mężczyźni, osoby niepełnosprawne, wyznawcy określonej religii itd.)
Typy dyskryminacji wg przesłanek
- ableizm
- seksizm
- homofobia
- ageizm
- antysemityzm
- islamofobia
- romofobia
- rasizm
Główne przesłanki dyskryminacji w Polsce
- Płeć
- Orientacja seksualna i tożsamość płciowa
- Wiek
- Niepełnosprawność
- Pochodzenie etniczne, narodowe, „rasowe”
- Wyznanie/bezwyznaniowość
Główne obszary dyskryminacji
- Rynek pracy i zabezpieczenia społeczne
- Edukacja
- Zdrowie
- Przemoc
- Kultura
- Sport i rekreacja
- Życie rodzinne
- Dostęp do władzy i udział w procesie podejmowania decyzji
- Media
- Dostęp do przestrzeni społecznej i infrastruktura
- Systemy zbierania danych
- Dostęp do dóbr i usług
Polityka antydyskryminacyjna
- Tworzenie projektów aktów prawnych;
- Opiniowanie aktów prawnych;
- Prowadzenie badań dot. występowania dyskryminacji;
- Kontrola stosowania zasady równego traktowania;
- Koordynacja działań w zakresie polityki równościowej;
- Promowanie zasady równego traktowania;
- Działania edukacyjne;
- Udział w raportowaniu Polski do organizacji międzynarodowych;
- Świadczenie pomocy ofiarom dyskryminacji.
Polityka równościowa wewnątrz instytucji publicznych
- pełna realizacja przepisów Kodeksu pracy w kontekście przeciwdziałania dyskryminacji;
- wprowadzania procedur antydyskryminacyjnych;
- zapewnienie dostępu do informacji dla pracowników o zakazie dyskryminacji w miejscu pracy;
- uwzględniania specjalnych potrzeb pracowników reprezentujących grupy narażone na dyskryminację (kobiety, pracownicy w określonym wieku, osoby z niepełnosprawnościami, mniejszości religijne, mniejszości seksualne itd.);
- dokładne monitorowanie wykonywania regulaminu pracy.
Polityka równościowa na zewnątrz instytucji publicznych
- zapewnienie równego dostępu do usług;
- zapewnienie pełnej partycypacji grup mniejszościowych w procesie podejmowania decyzji (m.in. poprzez konsultacje społeczne);
- działania podnoszące świadomość i eliminacja z przestrzeni publicznej szkodliwych stereotypów i uprzedzeń;
- rozwój umiejętności i kompetencji personelu samorządowego w interakcjach międzykulturowych;
- zapobieganie i rozwiązywanie konfliktów społecznych, których podłożem jest zróżnicowanie kulturowe;
- prowadzenie, w razie zaistnienia takiej potrzeby, tzw. akcji afirmatywnych.